Γιαννούλης Χαλεπάς

Εγώ ο Γιαννούλης Χαλεπάς

Γιαννούλης Χαλεπάς – έργο Νικηφόρου Λύτρα

“Yannoulis Chalepas portrait” από τον Νικηφόρος Λύτρας – Transferred from el.wikipedia; transferred to Commons by User:Lapost using CommonsHelper. Υπό την άδεια Κοινό Κτήμα μέσω Wikimedia Commons.

Τίτλος: Εγώ, ο Γιαννούλης Χαλεπάς
Σκηνοθεσία: Στέλλα Αρκέντη
Σενάριο: Στέλλα Αρκέντη
Ηθοποιοί: Ιωάννα Γκαβάκου, Τάκης Βογόπουλος, Θανάσης Παπαθανασίου
Είδος: Μυθιστορηματική Βιογραφία.
Σύντομα θα προβληθεί στις αίθουσες.

Η ζωή του Τηνιακού μεγάλου γλύπτη Γιαννούλη Χαλεπά (1851-1938) από τον Πύργο της Τήνου
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς ήταν γόνος οικογένειας φημισμένων τηνίων μαρμαρογλυπτών. Ο πατέρας του, Ιωάννης, και ο θείος του είχαν μεγάλη οικογενειακή επιχείρηση μαρμαρογλυπτικής με παραρτήματα στο Βουκουρέστι, την Σμύρνη και τον Πειραιά. Ο Γιαννούλης, ο μεγαλύτερος από τα πέντε αδέλφια του, είχε έφεση στην μαρμαρογλυπτική και βοηθούσε τον πατέρα του στα έργα που ετοίμαζε ο τελευταίος για διάφορες εκκλησίες. Οι γονείς του τον προόριζαν για έμπορο, αλλά ο ίδιος τελικά αποφάσισε να σπουδάσει γλυπτική.

Από το 1869 έως το 1872, μαθήτευσε στο Σχολείον των Τεχνών (την μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών) με δάσκαλο τον Λεωνίδα Δρόση. Το 1873 έφυγε για το Μόναχο με υποτροφία του Πανελλήνιου Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου, για να συνεχίσει τις σπουδές του στην εκεί Ακαδημία Καλών Τεχνών με δάσκαλο τον Μαξ φον Βίντμαν (Max von Windmann) Το 1876 επέστρεψε στην Αθήνα, όπου άνοιξε δικό του εργαστήριο. Το 1877 ολοκλήρωσε στο μάρμαρο τον Σάτυρο που παίζει με τον Έρωτα, και τον ίδιο χρόνο άρχισε να δουλεύει το πιο διάσημο γλυπτό του, την Κοιμωμένη για τον τάφο της Σοφίας Αφεντάκη στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. Την Κοιμωμένη του από το πήλινο πρόπλασμα την μετέφεραν αργότερα με το γλύφανό τους στο μάρμαρο οι μαρμαρογλύπτες Χαμηλός και Αλεξάκης.

Τον χειμώνα του 1877 προς 1878, ο Χαλεπάς υπέστη νευρικό κλονισμό. Χωρίς κανέναν προφανή λόγο, άρχισε να καταστρέφει έργα του, ενώ επιχείρησε κατ’ επανάληψη να αυτοκτονήσει. Σήμερα γνωρίζουμε ότι τα αίτια της ψυχασθένειάς του ήταν η τελειομανία του, η υπερκόπωση από την αδιάκοπη εργασία και ένας ατυχής έρωτας για μία νεαρή συμπατριώτισσά του, που την ζήτησε σε γάμο και οι γονείς της αρνήθηκαν να του την δώσουν. Ωστόσο, εκείνη την εποχή, με την ψυχολογία και την ψυχιατρική ακόμα στα πρώτα τους στάδια, οι γονείς του Χαλεπά και οι γιατροί δεν μπορούσαν να καταλάβουν τα βαθύτερα αίτια της ψυχασθένειας του νεαρού γλύπτη. Έτσι οι γονείς του τον έστειλαν ταξίδι στην Ιταλία, για να συνέλθει, αλλά η θεραπεία ήταν μόνο πρόσκαιρη. Με την επιστροφή του στην Ελλάδα άρχισαν ξανά τα συμπτώματα: καταβύθιση στην σιωπή, απομόνωση, παραμιλητό και αναίτιο γέλιο.
συνέχεια σ’ αυτό το άρθρο

Τον Ιούλιο του 1888 κλείνεται, παρόλη την αντίθεση της μάνας του, στο ψυχιατρείο της Κέρκυρας. Είναι η ίδια χρονιά, που άλλοι δύο διάσημοι, ο Βίνσεντ Βαν Γκόγκ και ο Φρειδερίκος Νίτσε, περνούν το κατώφλι της τρέλας.

Για 13 χρόνια ο Χαλεπάς μένει έγκλειστος και όταν βγαίνει από το ψυχιατρείο, ο πατέρας του έχει πεθάνει. Έτσι μπαίνει υπό την επιτήρηση της μάνας του που πίστευε ότι η Τέχνη τον κατέστρεψε. Μόνο το 1916 μετά τον θάνατο της μητέρας του θα επιστρέψει στον κόσμο της δημιουργίας και θα δημιουργήσει μέχρι τον θάνατο του (1938) έργα ανώτερα από αυτά της πρώτης περιόδου. Σήμερα ο Γιαννούλης Χαλεπάς θεωρείται ότι συνδύαζε ως καλλιτέχνης, «την πανελληνικότητα του Παλαμά, την ποιητική αποσπασματικότητα και την δραματικότητα του Σολωμού, το ήθος του Παπαδιαμάντη και την τραγικότητα της ζωής του Βιζυηνού».

Πύργος η Ψυχή της Τήνου

Γιαννούλης Χαλεπάς

Τήνος – Οικία Γιαννούλη Χαλεπά

Ο Πύργος, χωριό κτισμένο αμφιθεατρικά σε ύψωμα πάνω από τη παραλία του Πανόρμου, είναι ονομαστό εξ αιτίας των γλυπτών που κατάγονται από ‘κει.

Ένας απ’ αυτούς ο Γιαννούλης Χαλεπάς (1851 – 1938), ο πιο γνωστός γλύπτης της Ελλάδας. Το σπίτι του υπάρχει σήμερα σαν Μουσείο – “Μουσείο Γιαννούλη Χαλεπά”, γράφει η μαράρινη επιγραφή στον τοίχο του σπιτιού. Εκεί μπορείς να δεις και το πρόπλασμα της Κοιμωμένης. Είναι εκτεθειμένο στην αυλή του σπιτιού.

Το έργο του Γιαννούλη Χαλεπά (1851-1938) χωρίζεται σε δύο περιόδους: την κλασσική περιόδο 1871-1877 (20- 26 ετών) και τη σύγχρονη περίοδο 1918-1938 (67-87 ετών). Yπήρξε ο μεγαλύτερος Έλληνας γλύπτης του 20ου αιώνα και δίκαια χαρακτηρίστηκε ο Φειδίας της σύγχρονης εποχής. Στη ζωή του όλη καθρεφτίζεται ο αγώνας του καλλιτέχνη που επιζητά να δώσει ψυχή στον πηλό και για τον σκοπό αυτό θυσιάζεται… Μπήκε στα Τάρταρα της γης για να ξεχάσει όσα ήξερε και να μάθει τα άλλα –αυτά τα μυστήρια της Θείας Θελήσεως–, να μάθει πώς η ύλη γίνεται πνεύμα. Και γύρισε στον κόσμο μας για να μας φανερώσει τη Θεία Αρμονία. περισσότερα

Άλλοι Τηνιακοί γλύπτες ο Δημήτρης Φιλιππότης, Λάζαρος Σώχος, Γεώργιος Βιτάλης (Υστέρνια 1840), Αφοι Φυτάλη (Υστέρνια) – αλλά και ζωγράφοι ήταν από την Τήνο, όπως οι πολύ γνωστοί Νικηφόρος Λύτρας και Νικόλαος Γύζης.

Στο χωριό λειτουργεί από το 1955, Σχολή Καλών Τεχνών, απ’ όπου δυο αριστούχοι κάθε χρόνο εισάγονται στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ενώ μεγάλο ποσοστό των αποφοίτων της Σχολής απασχολούνται σε έργα αναστήλωσης αρχαίων μνημείων. Εκτός από τη Μαρμαροτεχνική διδάσκονται Ελεύθερο και Αρχιτεκτονικό Σχέδιο, Ιστορία της Τέχνης, Ζωγραφική. Μεγαλύτερος Χορηγός είναι το Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελίστριας Τήνου και η Σχολή υπάγεται στο Υπουργείο Πολιτισμού.

Το χωριό όλο με άσπρα δρομάκια στριφογυριστά γύρω από την πλατεία με τον Πλάτανο. Καθήσαμε και παραγγείλαμε καφέδες και το γνωστό νόστιμο γαλακτομπούρεκο: Αφράτη κρέμα με μπόλικο λεμόνι και φύλλα τραγανιστά, σοροπιασμένα. Κόσμος πολύς καθόταν στα παραδοσιακά τραπεζάκια με τη μαρμάρινη επιφάνεια στις θαλασσιές ψάθινες καρέκλες του καφενείου, απολαμβάνοντας τη δροσιά του αιωνόβιου πλατάνου.

Ο Πύργος έχει αρκετά καταστήματα – με καλλιτεχνικά διακοσμητικά είδη πιο πολύ, 1 γκαλερί που διευθύνει ένας ξένος χαράκτης που έχει μόνιμη έκθεση των έργων του εκεί. Έργα λεπτομερώς ζωγραφισμένα με πενάκι και σινική μελάνη με ποικιλία θεμάτων. Στα δρομάκια και στις αυλές βουκαμβίλιες, όλων των χρωμάτων: μωβ, ροζ, λευκές.

Επίνειο του Πύργου είναι ο Πάνορμος. Θαυμάσιο χωριό όπου η απόλαυση του ήλιου και της θάλασσας σε συνδιασμό με τον καλοκαιρινό μπάτη που ενώνεται με τον βουνίσιο αέρα του Πύργου δημιουργεί το πιο κατάλληλο σκηνικό για διακοπές και ξεκούραση σ’ ένα τοπίο της Τήνου από τα πιο γνωστά.

Ο Πάνορμος είναι το μέρος για μπάνια, εξοχικό σημείο όπου όλοι οι Τηνιακοί υποδεικνύουν ως το πιο κατάλληλο για ηρεμία και ήσυχα μπάνια. Το φαγητό επίσης – όπως όλα στη Τήνο θα ‘ναι κι αυτό υπέροχο! Στον Πάνορμο βεβαίως, στην επιστροφή καθήσαμε στο εστιατόριο. Ήταν αργά το απόγευμα. Παντού επιγραφές στα Γαλλικά. Πολλοί οι Γάλλοι τουρίστες λοιπόν και αρκετοί απ’ αυτούς διαμένουν μόνιμα εκεί!

Αυτό το post γράφτηκε προς ενθύμηση του Πύργου – του καλλιτεχνικού – ιστορικού χωριού των Μαρμαροτεχνιτών της Τήνου